Атамалар
Муҳосибий
Муҳосибий — Абу Али ал-Ҳорис ибн Асад ал-Аназий (тахм. 781-857) - бағдодлик илоҳиётчи, сўфийликнинг биринчи назариётчиларидан бири. Басрада туғилган. Ҳадислар ва фикхни машҳур аллома Язид ибн Ҳорун (821 й. в.е.)дан ва Абу Ишоқ ал-Кураший деган шахсдан ўрганган. Ёшлигида Бағдодга кўчиб ўтиб, ўқишни м...
Муҳтасиб
Муҳтасиб — (араб. - назорат қилувчи) - ўрта аср мусулмон давлатларида ислом маросимлари, урф-одатлари ва шариат қонунларининг бажарилиши, одамларнинг жамоат жойларида юриш-туриши устидан назорат қилувчи амалдор. Шариат тизимига хос мансабдор шахслар тоифасига кирган. Ўрта Осиёда бундай амалдорлар ра...
Мўмин
Мўмин — (араб. - еътиқод қилувчи, динга ишонувчи) - илк ислом даврида Мадина жамоаси (қ. Умма) аъзоси. Шаръий амалларни тўкис бажарувчи шахс еса, муслим деб аталган. М. ва муслим луғавий жиҳатдан бир-биридан тафовут қилнган. Кейинчалик улар бир мазмунда тушуниладиган бўлган. Қуръонда М. сўзи Аллоҳни...
Мўжиза
Мўжиза — (араб. - ақлни ожиз қолдирувчи ҳодиса) - пайғамбарларнинг ҳақиқатан ҳам Аллоҳ томонидан бандаларга юборилган елчилар еканига далил-ҳужжат сифатида юз берадиган ғайри табиий ҳодиса. Мас., Мусо (ас)нинг ҳиссаси таёқ сифатида қўй ҳайдашдан ташқари, керак пайтда бошқа шаклга кириб, дарёга кўпри...
Набий
Набий — (араб. - кўплиги анбиё, илоҳий хабар келтирувчи) - пайғамбар, Аллоҳнинг фармойишини инсонларга етказиб берувчи воситачи шахс. Н.ларга ишониш ислом дини ақидаларидан бири ҳисобланади. Ўзларига махсус китоб ва шариат берилмай, бир расулга (яъни Аллоҳ елчисига) ато етилган китоб ва шариатга ама...
Навоий
Навоий — Низомиддин Мир Алишер (1441 -1501) - улуғ ўзбек шоири ва мутафаккири, давлат арбоби. Ҳиротда туғилди. Темурийлар даврида яшаб, темурий шаҳзодалар билан бирга тарбияланди. 4-5 ёшларида мактабга борди, Қуръони карим ва ҳадислар унинг дунёқараши шаклланишига таъсир қилди. Н. "ёшлик ва йиг...
Наврўз
Наврўз — Марказий Осиё ва Яқин Шарқ халқларининг кад., анъанавий Янги йил байрами. Тарихий манбаларда Н. катта байрам сифатида Аҳоманийлар давридан нишонлаб келинади. Абулқосим Фирдавсий "Шоҳнома асарида Н. байрамининг урфга айланишини қад. паҳлавий китобларидаги маълумотларга асосланиб Ерон еп...
Нажаф
Нажаф — Машҳад Али - Ироқдаги шаҳар, Куфадан 10 км ғарбда, Месопотамия водийси ва саҳро чегарасида жойлашган зиёратгоҳ, Анъанага биноан Куфа атрофида, ҳоз. Н, жойлашган ерда Али ибн Абу Толиб (кв) дафн етилган. Умавийлар ҳукмронлиги даврида қабр ўрни сир тутилган, шу туфайли кейинчалик Н.даги турли...
Нажжор
Нажжор — ал-Ҳусайн ибн Муҳаммад (? -тахм. 845) - машҳур илоҳиётчи; унинг издошлари ўзларини нажжорийлар ёки ҳусайнийлар деб аташган. Қум ш.да туғилган, дурадгорчилик қилган Н. мунозара қилишга ўчлиги билан шуҳрат қозонган, айниқса, Басра муътазилийлари раҳбари ан-Наззом (835/836 ёки 845 й.в.е.) била...
Назар
Назар — мушоҳадага асосланган мулоҳаза, назарий қараш. Бу маънода фиқҳда раъй ва қиёс терминлари ишлатилган. Каломда Н. деганда, асосан, маълумдан номаълумга елтувчи муҳокама тушунилган ва шу маънода унга баҳс, фикр, тафаккур, истидлол сўзлари маънодош бўлиб хизмат қилган. Шунга кўра, уларнинг илми...