Атамалар
Паранжи
Паранжи — (араб. ҳижоб - ёпинғич) -исломда одатга кирган аёллар ёпинғичининг ўзбеклар ва тожиклар орасида тарқалган тури. Аёлларнинг гавдасини, юз-кўзини яшириб туришга хизмат қилган. П. уйдан ташқарида ёпинилган. П.нинг олд томони тўрсимон чачвон (чиммат; тожикча чашмбанд -кўзтўсар) билан беркитилг...
Парихон
Парихон — (форс. - пари воситаси билан даволовчи) — беморларни гўёки пари, жин, руҳлар воситаси билан даволашга уринувчи шахс. П.нинг даъвосига кўра, беморга жин ёки алвасти теккан бўлиб, уларни у ҳайдар ёки қайта тегмаслиги учун кўндирар емиш. Содда одамлар П.ларга назр-ниёз бериб, товуқ, улоқ, қўз...
Пешин
Пешин — (форс. - пешин, туш пайти) — беш вақт ўқиладиган намознинг бири. 4 ракаат суннат, 4 ракаат фарз ва 2 ракаат суннат ўқилади. П. намози Қуёш қиёмдан оға бошлашидан то аср намозининг бошланғич вақтигача бўлган пайтда адо етилади.
Пир
Пир — (форс. - кекса, қари) - сўфийлик анъанасида тариқатларнинг олий раҳнамолари ёки обрўли раҳнамолар. Шунингдек, ҳар бир мурид ўз муршидини ҳам П. деб атаган. Аҳоли орасида "П." тушунчаси авлиё, маълум бир ҳунарнинг асосчиси маъносида ҳам ишлатилади.
Қабала
Қабала — (кўплиги қабалот) - одатда, давлатга нисбатан молиявий мажбурият. 8-а.да Мисрда айрим шахс томонидан бугун жамоа учун олдиндан давлатга солиқ тўлаб қўйиш мажбурияти (маъзун), шунингдек, бадавийларга белгиланган маълум ерлардан тирикчилик қилиш. Сўнгги ўрта асрларда Қ. – соликлар тўплаш (ода...
Қадарийлар
Қадарийлар — (араб. - такдир) - исломдаги илк илоҳиёт оқимларидан бири (қадария) тарафдорлари. Ислом илоҳиётининг шаклланиш даврида бир қанча ақидавий масалалар қатори тақдир ва ирода еркинлиги масаласи ҳам жиддий тортишувларга саба( бўлган. Дастлабки даврларда исломда такдирнинг олдиндан илоҳий бел...
Қаландар
Қаландар — тасаллаллоҳу алайҳи ва салламвуф йўлига кириб дарбадарлик ва хайр-еҳсон билан кун кечирувчи киши. Қ. истилоҳи сўфийларнинг асарларида зикру самў орқали Аллоҳга руҳан яқинлашиб, фақру фанога ва ҳақиқатга еришиш мақсадида ўз жисмини ва қалбини поклашга интилган дарвишларга нисбатан қўлланил...
Қаландарлик
Қаландарлик — сўфийлик-зоҳидлик ҳаракати. Маломатишшр зохддлик мактабининг гоялари таъсирида юзага келган. Кейинчалик тсарбадар-гадо дарвишлар биродарлиги (тариқати) ҳам Қ. деб аталган. Қ. Хуросонда ва Ўрта Осиёда 11 -а. бошларида юзага келиб, дастлаб аниқ ташкилий тузилмага ега бўлмай, тарафдорлари...
Қалб
Қалб — юрак, дил- илоҳиёт ва тасаллаллоҳу алайҳи ва салламвуф тушунчаси. Қуръони каримда "Қ." сўзи 133 марта учрайди. Қ. инсоннинг диний қақиқатларни англаб оладиган, имон ва тақводорлик хислатлари жо бўлган аъзоси сифатида тавсифланади. Қуръонга кўра, Аллоҳ гунохкор, имонсиз, золим кимсал...
Қарматлар
Қарматлар — исмоилийларнинг асосий шоҳобчаларидан бири тарафдорлари. Қ. ҳаракати 9-а. охирида Жан. Ироқда вужудга келган, Сурия ва Яманга тарқалган, деҳқонлар, кўчманчи бадавийлар ва ҳунармандлардан ташкил топган. Ҳаракат ўз номини унинг раҳбари ва ташкилотчиси Ҳамдон ибн ал-Ашъаснинг лақаби Қармат...