Қадарийлар
Қадарийлар — (араб. - такдир) - исломдаги илк илоҳиёт оқимларидан бири (қадария) тарафдорлари. Ислом илоҳиётининг шаклланиш даврида бир қанча ақидавий масалалар қатори тақдир ва ирода еркинлиги масаласи ҳам жиддий тортишувларга саба( бўлган. Дастлабки даврларда исломда такдирнинг олдиндан илоҳий белгиланганлиги тўфисидаги тасаллаллоҳу алайҳи ва салламвур асосий ўрин егаллаган еди, чунки, тақтсирга ишониш ўша даврдаги жиҳод урушлари учун қўл келар, шунингдек Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг Аллоҳнинг елчиси (расули) еканликларини тан олиш орқали халифалар ҳокимиятининг қонунийлигини асослаш учун хизмат қилар еди. Кейинчалик (7-а. охирларида) тақдирга ишонувчилар орасида ички зиддият сезила бошлагач, К пайдо бўлди (улардан фақат Маъбад ва Ато ибн Жассор номларигана маълум). Қ. инсон ирода еркинлигини ёкдаб чикди, тақдири азал тарафдори бўлган жабарийларга. қарши кураш олиб борди. Улар одиллик худонинг асосий сифатларидан бири деган фикр асосида гуноҳни худо олдиндан белгилаган бўлиши мумкин емас, худодан фақат адолатли ишни кутиш мумкин, гуноҳ ишлар еса инсон фаолияти билан боғлиқ, демак, инсон ирода ва фаолият еркинлигига ега, шунинг учун у гуноҳ қилади, деган хулосага келди. Уларнинг таълимотини 8-а. охирларидан мутазшшйлар давом еттирди.
Манбаа: Ислом энциклопeдияси
Дўстларигиз билан улашинг!